مطالعه رسوب شناسی و آلودگی فلزات سنگین در نهشته های آبرفتی اطراف کانسار وجین (شمال غرب اصفهان)

فلزات سنگین به طور طبیعی در همه خاک ها وجود دارند ولی فعالیت های بشری منجر به ورود بیش از حد این فلزات به خاک ها گشته اند. نواحی اطراف معادن به دلیل فعالیت های حاصل از اکتشاف و استخراج در معرض آلودگی شدید به این فلزات می باشند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی رسوب شنا سی و بررسی وضعیت آلودگی خاک های اطراف معدن سرب و روی وجین به تعدادی از فلزات سنگین (ag ,mn ,ni ,co ,cd ,sr ,pb ,cu ,zn) در 55 کیلومتری شمال غرب تیران واقع در استان اصفهان صورت گرفت. به این منظور از 8 ایستگاه تعداد 13 نمونه برداشت شده است. در این تحقیق، رسوبات آبرفتی اطراف معدن سرب و روی وجین جهت بررسی ارتباط بین غلظت فلزات سنگین نامبرده شده (تعیین شده توسط تکنیک های icpو aas) با اندازه ذرات، میزان کربنات کلسیم و شرایط eh و phمورد آنالیز قرار گرفتند. نتایجی که بر پایه ی اعداد حاصل از شاخص های تعیین کننده آلودگی محیط مانند ضریب غنی شدگی و زمین انباشتگی مولر به دست آمده، نشان دهنده ی آلودگی خاک های این منطقه به فلزات سنگین نامبرده می باشد. همچنین با توجه به میانگین به دست آمده از غلظت این فلزات مشخص شد که مقدار آنها از حد معمول و طبیعی شان در خاک بیشتر است. به دلیل ترکیب کربناته اکثر سازند های این منطقه میزان درصد کربنات کلسیم به دست آمده از نمونه های مورد مطالعه بسیار بالا می باشد. به گونه ای که در مقاطع نازک تهیه شده نیز تقریباًً 80 درصد کلسیت و آهک میکریتی وجود دارد و تنها 20 درصد بقیه را خرده سنگها ی ماسه سنگی، کوارتز، شیل و سیلتستون تشکیل می دهند. لذا میزان بالای کربنات کلسیم تأثیر بسزایی در جذب فلزات سنگین در این منطقه داشته است به طوریکه تمامی فلزات نامبرده به خصوص cd ,srو pb ضریب همبستگی مثبت و بالایی با میزان کربنات کلسیم نشان می دهند. علاوه بر میزان کربنات کلسیم حضور برخی کانی های سنگین مانند مگنتیت در جذب فلزات zn ,niو co و کانی های اکسیدی گوئتیت و هماتیت در جذب mn بسیار موثر می باشند زیرا این فلزات می توانند وارد شبکه های بلوری کانی های سنگین مذکور شوند و جایگزین عناصر آنها گردند. در مقاطع صیقلی تهیه شده نیز به میزان بیشتر گوئتیت، هماتیت و مگنتیت و به میزان کمتر سیدریت، لیمونیت، پیریت و کالکو پیریت وجود دارند. در این منطقه میزان رس و ماده آلی بسیار کم می باشد و لذا تأثیری در جذب فلزات سنگین نداشته اند. به دلیل ترکیب یکنواخت کربناته در نمونه های مورد مطالعه میزان ehوph تغییر خاصی نداشته و در جذب فلزات سنگین نامبرده نیز موثر نبوده اند. رخساره های سنگی شناسایی شده در این منطقه عباتند از رخساره های گراولی gt ,gh ,gmm ,gmg ,gcm و رخساره ی گلی fm. فراوانی رخساره gmm نسبت به دیگر رخساره ها بیشتر می باشد.